Hoe internationaal is de Miljoenennota 2012?
Woensdag 21 September 2011
Voor expats en emigranten bevatten de begrotingsplannen van het kabinet dit jaar weinig nieuws. Veel beleid kwam al lang voor Prinsjesdag via andere kanalen naar buiten. Wel treffen de bezuinigingen Nederlanders in het buitenland soms harder. Staat daar nog iets tegenover?
Angst voor het buitenland: daarvan beschuldigen critici het kabinet Rutte al sinds het aantreden. Terwijl de wereld globaliseert, kwam het kabinet juist met hogere drempels. Om Nederlander te worden. Om in te burgeren. Om in het buitenland je oude dag door te brengen. Of om hulp van de ambassade te krijgen.
Tegelijk benadrukte het kabinet de internationale economische belangen van Nederland. Die moesten het uitgangspunt zijn van zowel ontwikkelings- als consulair beleid. In de praktijk betekende dat vooral dat op het economische aspect iets minder werd bezuinigd. Van vernieuwend beleid was nog niet echt sprake.
Meer bezuinigen Ook in de Miljoenennota 2012 ligt de nadruk meer op bezuinigen dan op vernieuwen. En opnieuw wordt er geld gehaald bij expats en emigranten, door bestaande regelingen zo aan te passen dat deze groep er minder van profiteert. Omdat die regelingen eigenlijk nooit voor expats bedoeld waren, stelt het kabinet.
Vorig jaar werd in de kabinetsplannen aangekondigd dat de AOW-tegemoetkoming vervangen zou worden door een nieuwe regeling: de KOB, waarvan alleen pensionado's met een grotendeels Nederlands inkomen gebruik konden maken. Dit jaar moet vooral de zogeheten '30 procent' of expatregeling het ontgelden.
Zoals staatssecretaris Frans Weekers van Financiën al aankondigde, kunnen 'remigranten' in de toekomst pas na 25 jaar in plaats van 10 jaar buitenland gebruikmaken van het belastingvoordeel dat de expatregeling biedt. Want volgens het kabinet is de regeling vooral bedoeld om buitenlandse kennis binnen te halen.
Tip voor remigranten De aanpassing moet volgend jaar ingaan. Fiscaal adviseur Femke Endert heeft daarom alvast een tip. 'Bent u meer dan 10 jaar weg uit Nederland maar minder dan 25? En bent u van plan op korte termijn terug te keren? Wellicht is het dan aan te raden om dat voor 1 januari 2012 te doen.'
Endert benadrukt dat er ook andere criteria zijn: de ingebrachte expertise moet in Nederland wel schaars zijn. Ook moet de werknemer in zijn nieuwe baan minimaal 50.000 euro gaan verdienen. Maar, zegt belastingexpert Bart van der Veeken, daarop maakt de Miljoenennota wel een opvallende uitzondering.
Buitenlanders die aan een Nederlandse universiteit promoveren en daarna bij een Nederlandse baas aan de slag willen, konden in het verleden geen gebruik maken van de expatregeling. Ze waren immers al in het land. Straks kan dat wel. Bovendien hoeft zulk aanstormend talent 'maar' 26.000 euro te verdienen.
Europeanisering? Iets soorgelijks is volgens Van der Veeken de verruiming van een regeling waardoor werkgevers minder loonbelasting hoeven af te dragen, als ze iemand in dienst nemen die in Nederland een bepaalde opleiding volgt. Dat mag van het kabinet nu voor het eerst ook een vergelijkbare opleiding zijn elders in de EU/EER.
Zulke aanpassingen suggereren een opener blik naar het (Europese) buitenland. Meer samendoen binnen Europa betekent voor het kabinet bovendien minder geld uitgeven dan wanneer Nederland alles in zijn eentje zou regelen. Maar gedoogpartner PVV zag dat anders: die noemde de Miljoenennota vrijdag 'eurofiel'.
'De Europeanisering is een feit', zegt ook Hermie de Voer van Everaert Advocaten. Noodgedwongen, want ook om een strenger migratie- en asielbeleid neer te zetten, heeft Nederland Europa nodig. 'Het is ironisch', zegt ze. 'Want de Europese immigratiewetgeving is op veel punten minder streng dan de Nederlandse.'
Paspoort langer geldig Een sleutelterm van de miljoenennota is volgens De Voer 'eigen verantwoordelijkheid'. Daarmee rechtvaardigt het kabinet bijvoorbeeld het verder aanscherpen van het beleid voor gezinsmigratie. Mensen hebben immers 'een eigen verantwoordelijkheid om zich in te zetten voor een nieuw perspectief.'
Ook het verhogen van de leges voor naturalisatie en verblijfsvergunningen en het kostendekkend maken van reisdocumenten vallen binnen dit kader. Zeker als de dienstverlening van ambassades straks beperkt moet worden tot noodhulp. Daartegenover staat wel één ding: het paspoort wordt 10 jaar geldig.
Naast kosten besparen Nederlanders in het buitenland zo moeite: nu consulaten geen paspoorten meer mogen uitgeven, moeten ze vaak ver reizen. Tegelijk reduceert de maatregel de druk op de ambassadestaf. Maar, waarschuwt Hermie de Voer, 'ik heb nog geen wetsvoorstel gezien waarmee dit wordt geregeld.'
Buitenlandse partner Nog minder te verwachten van de regeringsplannen hebben Nederlanders met een buitenlandse partner, denkt De Voer. 'De wervende slogan uit de Miljoenennota - 'het immigratiebeleid is selectief en uitnodigend waar het kan' - kan niet verhullen dat het kabinet een nog restrictiever toelatingsbeleid wil voeren.'
Volgens de advocate zijn nieuwkomers alleen nog welkom als ze een bijdrage kunnen leveren aan de Nederlandse maatschappij. Ook komt er een wachttijd van een jaar voor wie een partner wil laten overkomen, en gaat de termijn voor zelfstandig verblijf van drie naar vijf jaar.
Daarnaast wordt huwelijksmigratie beperkt tot gehuwde of geregistreerde partners. 'Ongehuwde partners kunnen kennelijk geen bijdrage leveren aan onze samenleving', zegt Hermie de Voer. 'Dat is discriminatoir en in strijd met de jurisprudentie van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens.'
Edelweissroute Ook verder lijkt het kabinet in de Miljoenennota het verkeer van en naar het buitenland met de nodige achterdocht te benaderen. Al eerder zette minister van Financiën Jan Kees de Jager volop de jacht in op buitenlands vermogen dat niet goed wordt aangemeld. Die jacht gaat komend jaar door.
Een opvallend voorstel in de 'Overige Fiscale Maatregelen' (OFM 2012) is volgens Bart van der Veeken om het ontduiken van erfbelasting via het buitenland aan te pakken. Tot nu toe kon zwart vermogen door een buitenlandse - bijvoorbeeld Zwitserse - executeur met ambtsgeheim min of meer legaal worden verzwegen.
Na 12 jaar stelde de executeur de 'onwetende' erfgenamen alsnog op de hoogte. De navorderingstermijn was dan al verstreken. Het kabinet wil deze 'Edelweissroute' nu blokkeren, zegt Van der Veeken. 'In het kort komt het erop neer, dat de navorderingstermijn niet verstrijkt als blijkt dat er onjuist aangifte is gedaan.'
Zorg om zorg Tot slot staat de Miljoenennota bol van de bezuinigingsmaatregelen die bijna alle Nederlanders zullen treffen in deze crisistijd. Met name de zorgkosten gaan omhoog. De begroting van Sociale Zaken gaat uit van een stijging van de zorgpremie met gemiddeld 11 euro. Maar dat is een erg lage schatting, zeggen critici.
Juist dit soort 'algemene' bezuinigingen zijn in de praktijk vaak verraderlijk. Want al gaat het om relatief kleine bedragen, tel ze op bij de extra kosten van een verblijf in het buitenland en het kan de druppel zijn die de emmer doet overlopen. Ook dat valt volgens het kabinet dus onder eigen verantwoordelijkheid.
Nieuwslijn - Luister naar de drie experts over de MiljoenennotaPlaats uw reactie